Duurzamer dan graniet
Onder de titel "Duurzamer dan graniet" loopt nog tot zondag 13 juli in de Sint-Amanduskapel op de Campo Santobegraafplaats in Gent-Sint-Amandsberg een tentoonstelling die dieper ingaat op diverse aspecten van de stenen getuigenissen van de Vlaamse beweging. Ze behandelt onder meer de ontstaansgeschiedenis, de motieven die geleid hebben tot het gedenken van bepaalde figuren en gebeurtenissen, de wijze waarop dit gebeurde, de tegenkantingen waarmee de initiatiefnemers hadden af te rekenen en de evolutie in de perceptie van de geëerden (uit de folder van de tentoonstelling). Deze tentoonstelling werd georganiseerd door de provincie Oost-Vlaanderen in samenwerking met de stad Gent en het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme (ADVN).
Grafmonument van de Vlaamse voorman en letterkundige Jan-Frans Willems (1793-1846) op de Campo Santobegraafplaats, vlak vóór de Sint-Amanduskapel, waar de tentoonstelling plaatsvindt
Centraal in de tentoonstelling staat een tijdslijn lopend van 1773 tot heden, met voor elk jaar een vermelding van de belangrijkste gebeurtenis(sen) i.v.m. het onderwerp en vooral de monumenten die toen opgetrokken werden, mét een foto voorzover beschikbaar. Verder bestaat de tentoonstelling vooral uit brieven en andere geschreven documenten die verband houden met de totstandkoming van de behandelde monumenten, enkele affiches en maquettes van monumenten. Daarnaast vind je er ook replica's van de 4 beelden van IJzersymbolen die Karel Aubroeck maakte voor de eerste IJzertoren. Bij de tentoonstelling hoort een (gratis) brochure met nadere toelichting, opgesteld door Frank Seberechts van het ADVN.
De organisatoren onderscheiden drie grote perioden in het oprichten van monumenten i.v.m. (figuren uit) de Vlaamse beweging sinds de Belgische onafhankelijkheid. Deze perioden vallen samen met de geschiedenis van de Vlaamse beweging zelf.
De eerste periode loopt tot de Eerste Wereldoorlog. Toen was de Vlaamse beweging nog niet tegen België gericht. De talrijke, zeer statige monumenten die toen opgericht werden, droegen bij tot de vorming van een Vlaamse eigenheid in een Belgische natie. Zowel personen en gebeurtenissen uit het verleden, als figuren uit de prille Vlaamse beweging werden herdacht. Meestal kwamen de monumenten tot stand via een comité bestaande uit personaliteiten uit de politieke en culturele wereld, dat een wedstrijd uitschreef. Hier komen aan bod: het Groeningemonument in Kortijk (1906), het standbeeld van Jan Breydel en Pieter De Coninck in Brugge (1887), het standbeeld van Hendrik Conscience in Antwerpen (1883), het standbeeld van Jan-Frans Willems op het Sint-Baafsplein in Gent (1899), het grafmonument van Hendrik Conscience in het Antwerpse Schoonselhof (1885), het grafmonument van Jan-Frans Willems in het Gentse Campo Santo (1848 - zie foto) en de grafmonumenten van Guido Gezelle (1906) en Leonard De Bo in respectievelijk Brugge en Poperinge.
De tweede periode valt samen met het interbellum. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het Vlaams-nationalisme ontstaan en dit weerspiegelt zich in de monumenten. In deze periode ontstonden er minder standbeelden, maar wel een aantal belangrijke grafmonumenten, waarrond nationalistische herdenkingen plaatsvonden. De vormgeving werd moderner. Er is aandacht voor de IJzertoren, de Heldenhulde, de grafmonumenten voor Herman Van den Reeck (een student die tijdens een 11-julimanifestatie in Antwerpen in 1920 door de politie doodgeschoten werd), de aktivist Hippoliet Meert, de Vlaams-nationalistische dienstweigeraar Berten Fermont.
De laatste periode is deze tijdens en na de tweede Wereldoorlog. De politieke situatie van collaboratie en repressie speelt hier een grote rol. Er is meer aandacht voor symboliek en de grafmonumenten worden in deze periode soberder. Worden hier behandeld: het Oostfront en het berkenkruis, het grafmonument voor VNV-leider Staf De Clercq, de perikelen rond het graf van Cyriel Verschaeve, het standbeeld voor Filip De Pillecijn in Hamme, het Reinaertmotief, dat in deze periode bijzonder populair wordt.
Tegelijk met de tentoonstelling is een boek verschenen met als titel: Duurzamer dan graniet. Over monumenten en Vlaamse beweging. Het is een gezamenlijke uitgave van Lanno en Perspectief Uitgaven, als nummer 19 in de reeks "Bijdragen Museum van de Vlaamse Sociale Strijd" van het provinciebestuur Oost-Vlaanderen.
De tentoonstelling zelf loopt nog tot en met zondag 13 juli 2003, van 10 tot 13 uur en van 14 tot 18 uur. Op maandag en dinsdag is ze gesloten. De toegang is gratis.
Nog vermeldenswaard is dat onze eigenste Kim Aerts van Spirit voor Gent, laatstejaarsstudente in de kunstgeschiedenis, onder leiding van prof. Linda Van Santvoort van de Gentse universiteit meewerkte aan deze tentoonstelling, wat de kunsthistorische aspecten van de monumenten betrof.
Peter Vandenabeele
Grafmonument van de Vlaamse voorman en letterkundige Jan-Frans Willems (1793-1846) op de Campo Santobegraafplaats, vlak vóór de Sint-Amanduskapel, waar de tentoonstelling plaatsvindt
Centraal in de tentoonstelling staat een tijdslijn lopend van 1773 tot heden, met voor elk jaar een vermelding van de belangrijkste gebeurtenis(sen) i.v.m. het onderwerp en vooral de monumenten die toen opgetrokken werden, mét een foto voorzover beschikbaar. Verder bestaat de tentoonstelling vooral uit brieven en andere geschreven documenten die verband houden met de totstandkoming van de behandelde monumenten, enkele affiches en maquettes van monumenten. Daarnaast vind je er ook replica's van de 4 beelden van IJzersymbolen die Karel Aubroeck maakte voor de eerste IJzertoren. Bij de tentoonstelling hoort een (gratis) brochure met nadere toelichting, opgesteld door Frank Seberechts van het ADVN.
De organisatoren onderscheiden drie grote perioden in het oprichten van monumenten i.v.m. (figuren uit) de Vlaamse beweging sinds de Belgische onafhankelijkheid. Deze perioden vallen samen met de geschiedenis van de Vlaamse beweging zelf.
De eerste periode loopt tot de Eerste Wereldoorlog. Toen was de Vlaamse beweging nog niet tegen België gericht. De talrijke, zeer statige monumenten die toen opgericht werden, droegen bij tot de vorming van een Vlaamse eigenheid in een Belgische natie. Zowel personen en gebeurtenissen uit het verleden, als figuren uit de prille Vlaamse beweging werden herdacht. Meestal kwamen de monumenten tot stand via een comité bestaande uit personaliteiten uit de politieke en culturele wereld, dat een wedstrijd uitschreef. Hier komen aan bod: het Groeningemonument in Kortijk (1906), het standbeeld van Jan Breydel en Pieter De Coninck in Brugge (1887), het standbeeld van Hendrik Conscience in Antwerpen (1883), het standbeeld van Jan-Frans Willems op het Sint-Baafsplein in Gent (1899), het grafmonument van Hendrik Conscience in het Antwerpse Schoonselhof (1885), het grafmonument van Jan-Frans Willems in het Gentse Campo Santo (1848 - zie foto) en de grafmonumenten van Guido Gezelle (1906) en Leonard De Bo in respectievelijk Brugge en Poperinge.
De tweede periode valt samen met het interbellum. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het Vlaams-nationalisme ontstaan en dit weerspiegelt zich in de monumenten. In deze periode ontstonden er minder standbeelden, maar wel een aantal belangrijke grafmonumenten, waarrond nationalistische herdenkingen plaatsvonden. De vormgeving werd moderner. Er is aandacht voor de IJzertoren, de Heldenhulde, de grafmonumenten voor Herman Van den Reeck (een student die tijdens een 11-julimanifestatie in Antwerpen in 1920 door de politie doodgeschoten werd), de aktivist Hippoliet Meert, de Vlaams-nationalistische dienstweigeraar Berten Fermont.
De laatste periode is deze tijdens en na de tweede Wereldoorlog. De politieke situatie van collaboratie en repressie speelt hier een grote rol. Er is meer aandacht voor symboliek en de grafmonumenten worden in deze periode soberder. Worden hier behandeld: het Oostfront en het berkenkruis, het grafmonument voor VNV-leider Staf De Clercq, de perikelen rond het graf van Cyriel Verschaeve, het standbeeld voor Filip De Pillecijn in Hamme, het Reinaertmotief, dat in deze periode bijzonder populair wordt.
Tegelijk met de tentoonstelling is een boek verschenen met als titel: Duurzamer dan graniet. Over monumenten en Vlaamse beweging. Het is een gezamenlijke uitgave van Lanno en Perspectief Uitgaven, als nummer 19 in de reeks "Bijdragen Museum van de Vlaamse Sociale Strijd" van het provinciebestuur Oost-Vlaanderen.
De tentoonstelling zelf loopt nog tot en met zondag 13 juli 2003, van 10 tot 13 uur en van 14 tot 18 uur. Op maandag en dinsdag is ze gesloten. De toegang is gratis.
Nog vermeldenswaard is dat onze eigenste Kim Aerts van Spirit voor Gent, laatstejaarsstudente in de kunstgeschiedenis, onder leiding van prof. Linda Van Santvoort van de Gentse universiteit meewerkte aan deze tentoonstelling, wat de kunsthistorische aspecten van de monumenten betrof.
Peter Vandenabeele
<< Home