dinsdag, december 30, 2003

Vlaanderenstraat in de (face)lift 1883-2003

Na de succesvolle tentoonstelling over de heraanleg van het Emile Braunplein loopt momenteel in de Bourdon Arcade in Gent een nieuwe tentoonstelling ter gelegenheid van de voltooiing van de heraanleg van de Vlaanderenstraat, onder de titel Vlaanderenstraat in de (face)lift 1883-2003. Ook deze tentoonstelling opgezet door het stadsbestuur kadert in het Liveable City-project en wordt bijgevolg gefinancierd met Europese subsidies.


Gevel van de Bourdon Arcade tijdens de tentoonstelling Posted by Hello

Na de afbraak van het Zuidstation (in 1929) en de toename van het autoverkeer in de jaren '60 was de Gentse Vlaanderenstraat gedegradeerd tot een drukke verkeersader. Een herwaardering van deze historische boulevard naar het stadscentrum drong zich op, parallel met de recente heraanleg van het Woodrow Wilsonplein. In 1997 werd de eerste fase van de heraanleg van de Vlaanderenstraat beëindigd, namelijk het stuk tussen het Zuid en het Hippoliet Lippensplein. In 2003 werd het resterende stuk tussen het Lippensplein en het Lieven Bauwenspein voltooid. Het standbeeld van Lieven Bauwens werd grondig gerestaureerd en een ietsje verplaatst, het bestratingsmateriaal accentueert de historische as van de grote boulevards, imposante palen met indirecte verlichting creëren een 'boulevardeffect' (conform het lichtplan van de stad Gent). Ook De Lijn werkte mee en renoveerde o.a. de tramperrons. Daarnaast heeft er een grondige en algemene renovatie van de waardevolle gebouwen plaats. De stad Gent subsidieert gevelrenovaties. Ook zonder subsidieaanvraag voeren tal van handelaars en pandeigenaars werken uit.

Een brokje geschiedenis

In 1837 kwam er een eerste treinverbinding tot stand die Gent aandeed. In 1850 werd het Zuidstation gebouwd aan deze halte. Naar het einde van de 19de eeuw maakte het Haussmanisme in de meeste Europese steden opgang, ook in Gent. Dat kwam erop neer dat men, in navolging van het Parijs onder Napoleon III en zijn architect Haussman, het middeleeuwse stratenpatroon wilde vervangen door brede boulevards en ruime pleinen. In Gent zetten ingenieur Edouard Zollikofer en architect Edmond De Vigne een groots stadsvernieuwingsproject op, het zogenaamde Zollikofer-De Vigneplan, dat de aanleg van een directe verbinding tussen het Zuidstation en het stadscentrum inhield via een centrale as: de Vlaanderenstraat, die vanaf de Nederschelde (die overwelfd zou worden tot de Brabantdam) zou splitsen in de Henegouwenstraat en de Limburgstraat. Op de overwelving zou een nieuw plein komen, het François Laurentplein, dat zou eindigen in een rond punt: het Lieven Bauwensplein.

Aanvankelijk stond het Gentse stadsbestuur afwijzend tegenover dit plan. Gevaar voor epidemieën in de Nederscheldewijk, een van de meest onhygiënische arbeidersbuurten van Gent, deed het stadsbestuur van gedacht veranderen; in 1881 ging het akkoord met de uitvoering van het Zollikofer-De Vigneplan, waarvoor de Nederscheldewijk van de kaart werd geveegd: 950 arbeidershuizen in de wijk werden gesloopt, waardoor 3.000 arbeiders zich ongecontroleerd over de stad verspreidden. De bekende Gentse volkszanger Karel Waeri (1842-1898) maakte een protestlied over deze uitdrijving van de bewoners van de Nederscheldewijk.

De werken i.v.m. het stadsvernieuwingsplan vonden plaats van 1883 tot 1889. In 1883 werd de straatbedding van de Vlaanderenstraat getrokken en de Kuiperskaai opgetrokken. In 1884 werd de Nederschelde overwelfd en de Limburgstraat aangelegd. In 1887 volgde de Henegouwenstraat. Op 13 juli 1885 werd het standbeeld van Lieven Bauwens plechtig ingehuldigd. In 1889 werd het Zollikofer-De Vigneplan voltooid.

Een prestigeuze wijk verrees in de nieuw aangelegde boulevards, toonbeeld van de zucht naar pracht en praal van de Gentse bourgeoisie. Dikwijls overtroffen prestigieuze gebouwen in de typische 19de eeuwse neo-stijlen de stedelijke bouwvoorschriften (een minimum breedte van 5 meter en een minimum hoogte van 12 meter). Dit werd in de hand gewerkt door de Compagnie Immobiliére de Belgique, die de bouwgronden verkocht. De Vlaanderenstraat werd een belangrijke commerciële as met tal van nieuwe hotels en koffiehuizen.

De tentoonstelling

De tentoonstelling rond de heraanleg van de Vlaanderenstraat loopt nog tot en met zondag 11 januari 2004 en is gratis toegankelijk. Elke zondag is er in principe om 15u00 een gratis gidsbeurt met bezoek aan de Vlaanderenstraat.

Openingsuren zijn maandag tot vrijdag van 13u tot 17u en zaterdag en zondag van 11u tot 17u. Gesloten op 31 december, 1 en 2 januari.

Nog vermeldenswaard is dat de plaatselijke dekenij Geeraard Duivel een wedstrijd met leuke prijzen rond de tentoonstelling georganiseerd heeft.

Peter Vandenabeele