One day for another world

Frank Bombeke aan Sint-Jakobs

Gentse Feesten 2003. Frank Bombeke poseert aan Sint-Jakobs in het T-shirt dat hij zonet gekregen heeft als nieuwe solidarity partner van OXFAM Solidariteit.

11 juli-feest 2003 in Gent

In Gent kende het Feest van de Vlaamse Gemeenschap reeds een hele aanloop met de 11-daagse Vlaanderen Feest, met o.a. de succesrijke Gent Talent-wedstrijd voor niet-professionele dichters en muzikanten, de tentoonstelling De Gentse Barge en Zjef Vanuytsel bij Sint-Jacobs. Officieel startte de 11 juli-viering met een academische zitting op 10 juli in het Stadhuis. Gastspreker professor Yves T’Sjoen belichtte de poëzie van Richard Minne. Pianiste Amelia Moor verzorgde de muzikale intermezzi. Ondertussen startten de poëzienachten in Gentse musea.

Gezelligheid troef de volgende dag op het 11 juli-feest in het Baudelopark, in een organisatie van KomPas. De nieuwe Gentenaars speelden gastheer en gastvrouw met drank- en eetstandjes, muziek en poëzie, humoristische, enthousiaste en ontroerende getuigenissen over hun nieuwe gastland en gaststad. Tot ieders aangename verrassing deelden leden van het IJzerbedevaartcomité honderden zonnebloemen uit aan nieuwe en oude Gentenaars. Het Baudelopark veranderde in een geel-zwarte bloemenzee. Een sympathieke actie voor een Kleurrijk Vlaanderen in een kleurrijke wereld, tevens het motto voor de IJzerbedevaart op 31.08.2003.


Leden van het IJzerbedevaartcomité delen zonnebloemen uit aan nieuwe en oude Gentenaars in het Gentse Baudelopark

Vlaanderen zingt zorgde in de vooravond voor meezing-ambiance op het Sint- Baafsplein. Een Notenclub in het groot. ’s Avonds laat werd Vlaanderen Feest afgesloten met een pyrotechnisch klank- en lichtspel rond de St. Pietersabdij, met als onderwerp de geschiedenis van deze site, waarvan de oorsprong teruggaat tot de 7de eeuw.

Verslag: Frank Bombeke

Algemene Ledenvergadering van Spirit keurt eerste regeringsdeelname goed

Donderdagavond 10 juli 2003, op de vooravond van de Vlaamse feestdag, kwamen zo'n 200 Spirit-leden bijeen in de chique Brusselse zaal Concert Noble om te beslissen of Spirit zou toetreden tot de nieuwe federale regering op basis van het voorliggende regeerakkoord. Vlaams Minister Paul Van Grembergen was verontschuldigd, omdat hij in Antwerpen Patrick Janssens moest benoemen als nieuwe burgemeester en daarna een standbeeld ter ere van Hippoliet Van Peene moest inhuldigen in Kaprijke. We mochten ons verheugen in de aanwezigheid van een TV-ploeg van Villa Politica. Spirit voor Gent was met 16 aanwezigen behoorlijk vertegenwoordigd.

Els Van Weert en Bert Anciaux, die de regeringsonderhandelingen voor Spirit gevoerd hadden, overliepen het regeerakkoord en beantwoordden daarna vragen uit de zaal.


Bert Anciaux verdedigt het regeerakkoord dat hij mee onderhandeld heeft in de Brusselse Concert Noble. Naast hem ondervoorzitter Stefan Walgraeve, voorzitster Els Van Weert, Walter Muls, voorzitter van de Algemene Ledenvergadering, Peter Van Hoof, algemeen directeur, en ondervoorzitter Geert Lambert (verscholen)

Bert en Els stelden voorop dat het moeilijke onderhandelingen geweest waren door de minder gunstige financieel-economische ontwikkelingen en de evenwaardigheid van de onderhandelingspartners. Daarnaast hebben de coalitiepartners niet de parlementaire tweederdenmeerderheid, die vereist is voor een verdere staatshervorming. Ze benadrukten de punten die Spirit binnengehaald heeft en die niet gering zijn: o.a. de vermindering van de BTW op de geluidsdragers, de inloopbanen voor jongeren, een jeugdrecht dat de nadruk legt op integratie en rehabilitatie, de gewesten die betrokken worden bij het investeringsplan van de NMBS, meer participatiedemocratie, de invoering van het begrip 'interculturele' i.p.v. 'multiculturele' samenleving (niet naast maar mét elkaar), de parlementaire behandeling van het migrantenstemrecht, de overheveling naar de gewesten van de verkeersreglementering, het overeengekomen principe van het Europa van de regio's, de afbouw van de kernwapens en de herziening van de geheime akkoorden in NAVO-verband i.v.m. wapentransporten. Ze concludeerden dat Spirit als kleinste partner zwaar op de onderhandelingen gewogen heeft.

Bert Anciaux noemde het regeerakkoord het meest groene ooit en verwees daarbij vooral naar de uitvoering van het Kyoto-protocol. Wat de nachtvluchten betreft (waarbij hij persoonlijk erg betrokken is) heeft Spirit woord gehouden: er komt onmiddellijk een vermindering met 40% in de Noordrand. Het principe van de spreiding is opgenomen in het regeerakkoord, maar er zal bijkomend onderzoek uitgevoerd worden.

Uit de zaal kwamen vooral kritische bedenkingen over het communautaire luik, dat sommigen gering noemden. De onderhandelaars legden er de nadruk op dat het Franstalig 'non' van vóór de verkiezingen omgebogen werd in verdere stappen in de staatshervorming: een forum zal wetsontwerpen voorbereiden over de overheveling van diverse bevoegdheden.


Beeld van de zaal op de Algemene Ledenvergadering. Vooraan o.a. Roel en Jan Anciaux en Siegfried Bracke van de VRT.


De felste kritiek kwam van Eric Degreef, Spirit-gemeenteraadslid in Halle, die aankondigde tegen het akkoord te zullen stemmen, vanwege de niet-splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde. Bert repliceerde dat er bij de Vlamingen wel een consensus bestaat over die splitsing, maar dat de Franstalige partijen daarmee niet akkoord gaan. Spirit kon deze splitsing niet forceren of zou alleen gestaan hebben. Op de vraag waarom 11 juli niet opgenomen is als wettelijke feestdag antwoordde Els dat dit niet dan na overleg met de sociale partners mogelijk is.

Vic Anciaux noemde het akkoord vernieuwend en progressief en betwistte dat de bijkomende middelen voor het Brussels gewest een communautaire toegeving inhouden: in Brussel wonen immers ook Vlamingen. Marie-Paul Quickx, Spirit-gemeenteraadslid in Brussel-stad, zei dat het verkiezingssucces van het SP.a-Spiritkartel haar ook angst inboezemde: een kiezer moet je immers verdienen, elke dag! De regering had het arrest van het Brusselse Hof van Beroep over de nachtvluchten immers gewoon naast zich neergelegd!

Toen Wim Durang uit Lennik vroeg welke Franstalige eisen niet ingewilligd waren, begon Bert Anciaux aan een indrukwekkende opsomming: onmiddellijke ondertekening van het minderhedenverdrag, Franstalig onderwijs voor alle Franstaligen in Vlaanderen, herziening van de taalwetgeving in Brussel voor niet-loketbedienden, een tweetalige kamer bij de Raad van State voor de faciliteitengemeenten, afschaffing van de Vlaamse zorgverzekering, etc.

Ook Spirit voor Gent mengde zich in het debat: Koenraad De Vijlder, onze penningmeester, stelde vragen bij de budgettaire haalbaarheid van de voorgestelde maatregelen. Men antwoordde dat de begroting nauwgezet bekeken was. Philippe Vermeulen betwijfelde of het aanleggen van windmolenparken genoeg stroom zal opleveren om de uitstap uit de kernenergie te compenseren. Ignace Decancq was tevreden met het akkoord op het vlak van milieu, mobiliteit, energie en duurzame ontwikkeling, maar vroeg waakzaamheid bij de concrete uitvoering van deze mooie intenties. Algemeen was de constatering dat de tekst van het regeerakkoord vrij vaag blijft en de concrete uitvoering dus belangrijk wordt en meer nog, wie het zal uitvoeren.

Onze Peter Craeyeveld van het Spirit-netwerk Vrede had het, samen met enkele andere sprekers, over het pacifisme i.v.m. de regionalisering van de wapenexportlicenties, zeg maar de regionalisering van het geweten. Els Van Weert gaf toe dat het akkoord qua pacifisme iets meer mocht inhouden, maar onderhandelen is een zaak van geven en van nemen. Tenslotte betwijfelde ondergetekende of de ambitieuze doelstelling om 200.000 nieuwe jobs te creëren, dit terwijl er jobs dreigen verloren te gaan in de overheidsbedrijven (de NMBS, de Post, Belgacom), ook zal worden gerealiseerd. Els antwoordde dat het om heel concrete maatregelen gaat, die nog verder verfijnd moeten worden in het sociaal overleg.

Jongerenvoorzitter Stijn Coppejans noemde het een heel sociaal en heel groen akkoord, zij het wat magertjes op het communautaire vlak. In haar slottoespraak beklemtoonde Els Van Weert dat het regeerakkoord sociaal is (de nieuw jobs, de stijging van de uitgaven voor de ziekteverzekering), progressief (bvb. het parlement dat zal beslissen over het migrantenstemrecht), internationaal, pacifistisch, integraal-democratisch (bvb. de wijkbudgetten) en ook toekomstgericht (de aandacht voor jongeren en het leefmilieu). De Spirit-onderhandelaars zijn ook niet ontevreden over het regionalistisch karakter van het regeerakkoord. Hierna kreeg zij een staande ovatie.

Volgde de stemming: van de 195 stemgerechtigden stemden 189 voor, 3 stemden tegen en 3 onthielden zich. De eerste deelname van Spirit aan een federale regering was dus een feit! Na de Algemene Ledenvergadering had nog een Algemene Raad plaats, waarin beslist werd wie Spirit aan de koning zal voordragen als minister.

Verslag: Peter Vandenabeele

Duurzamer dan graniet

Onder de titel "Duurzamer dan graniet" loopt nog tot zondag 13 juli in de Sint-Amanduskapel op de Campo Santobegraafplaats in Gent-Sint-Amandsberg een tentoonstelling die dieper ingaat op diverse aspecten van de stenen getuigenissen van de Vlaamse beweging. Ze behandelt onder meer de ontstaansgeschiedenis, de motieven die geleid hebben tot het gedenken van bepaalde figuren en gebeurtenissen, de wijze waarop dit gebeurde, de tegenkantingen waarmee de initiatiefnemers hadden af te rekenen en de evolutie in de perceptie van de geëerden (uit de folder van de tentoonstelling). Deze tentoonstelling werd georganiseerd door de provincie Oost-Vlaanderen in samenwerking met de stad Gent en het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme (ADVN).


Grafmonument van de Vlaamse voorman en letterkundige Jan-Frans Willems (1793-1846) op de Campo Santobegraafplaats, vlak vóór de Sint-Amanduskapel, waar de tentoonstelling plaatsvindt

Centraal in de tentoonstelling staat een tijdslijn lopend van 1773 tot heden, met voor elk jaar een vermelding van de belangrijkste gebeurtenis(sen) i.v.m. het onderwerp en vooral de monumenten die toen opgetrokken werden, mét een foto voorzover beschikbaar. Verder bestaat de tentoonstelling vooral uit brieven en andere geschreven documenten die verband houden met de totstandkoming van de behandelde monumenten, enkele affiches en maquettes van monumenten. Daarnaast vind je er ook replica's van de 4 beelden van IJzersymbolen die Karel Aubroeck maakte voor de eerste IJzertoren. Bij de tentoonstelling hoort een (gratis) brochure met nadere toelichting, opgesteld door Frank Seberechts van het ADVN.

De organisatoren onderscheiden drie grote perioden in het oprichten van monumenten i.v.m. (figuren uit) de Vlaamse beweging sinds de Belgische onafhankelijkheid. Deze perioden vallen samen met de geschiedenis van de Vlaamse beweging zelf.

De eerste periode loopt tot de Eerste Wereldoorlog. Toen was de Vlaamse beweging nog niet tegen België gericht. De talrijke, zeer statige monumenten die toen opgericht werden, droegen bij tot de vorming van een Vlaamse eigenheid in een Belgische natie. Zowel personen en gebeurtenissen uit het verleden, als figuren uit de prille Vlaamse beweging werden herdacht. Meestal kwamen de monumenten tot stand via een comité bestaande uit personaliteiten uit de politieke en culturele wereld, dat een wedstrijd uitschreef. Hier komen aan bod: het Groeningemonument in Kortijk (1906), het standbeeld van Jan Breydel en Pieter De Coninck in Brugge (1887), het standbeeld van Hendrik Conscience in Antwerpen (1883), het standbeeld van Jan-Frans Willems op het Sint-Baafsplein in Gent (1899), het grafmonument van Hendrik Conscience in het Antwerpse Schoonselhof (1885), het grafmonument van Jan-Frans Willems in het Gentse Campo Santo (1848 - zie foto) en de grafmonumenten van Guido Gezelle (1906) en Leonard De Bo in respectievelijk Brugge en Poperinge.

De tweede periode valt samen met het interbellum. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het Vlaams-nationalisme ontstaan en dit weerspiegelt zich in de monumenten. In deze periode ontstonden er minder standbeelden, maar wel een aantal belangrijke grafmonumenten, waarrond nationalistische herdenkingen plaatsvonden. De vormgeving werd moderner. Er is aandacht voor de IJzertoren, de Heldenhulde, de grafmonumenten voor Herman Van den Reeck (een student die tijdens een 11-julimanifestatie in Antwerpen in 1920 door de politie doodgeschoten werd), de aktivist Hippoliet Meert, de Vlaams-nationalistische dienstweigeraar Berten Fermont.

De laatste periode is deze tijdens en na de tweede Wereldoorlog. De politieke situatie van collaboratie en repressie speelt hier een grote rol. Er is meer aandacht voor symboliek en de grafmonumenten worden in deze periode soberder. Worden hier behandeld: het Oostfront en het berkenkruis, het grafmonument voor VNV-leider Staf De Clercq, de perikelen rond het graf van Cyriel Verschaeve, het standbeeld voor Filip De Pillecijn in Hamme, het Reinaertmotief, dat in deze periode bijzonder populair wordt.

Tegelijk met de tentoonstelling is een boek verschenen met als titel: Duurzamer dan graniet. Over monumenten en Vlaamse beweging. Het is een gezamenlijke uitgave van Lanno en Perspectief Uitgaven, als nummer 19 in de reeks "Bijdragen Museum van de Vlaamse Sociale Strijd" van het provinciebestuur Oost-Vlaanderen.

De tentoonstelling zelf loopt nog tot en met zondag 13 juli 2003, van 10 tot 13 uur en van 14 tot 18 uur. Op maandag en dinsdag is ze gesloten. De toegang is gratis.

Nog vermeldenswaard is dat onze eigenste Kim Aerts van Spirit voor Gent, laatstejaarsstudente in de kunstgeschiedenis, onder leiding van prof. Linda Van Santvoort van de Gentse universiteit meewerkte aan deze tentoonstelling, wat de kunsthistorische aspecten van de monumenten betrof.

Peter Vandenabeele